Twee broers

Jan Jansen Weert en Frans Jansen Smit waren broers. Hun namen bestaan niet voor niets uitdrukkelijk uit drie delen. Een eigen naam, een vadersnaam, en een toenaam. Jansens waren er nogal wat, genoeg om misverstanden op te roepen. Zeker als omliggende plaatsen, Goes, of zelfs Zuid Beveland in zijn geheel, meegenomen werd.

Vooral bij de Jansens werden daarom in Wemeldinge al tussen 1600 en 1650 toenamen gebruikt. Vaak het beroep. Soms werd een ander kenmerk toegevoegd. Zo waren er een Cornelis Janss Braber (schotter), David Jansen Meeusen (dijkgraaf), Frans Jansen Smit, Hans (?) Jansen Wever, Heijndrick Jansen Molenaer, Jacob Jansen Snoup (tavenier), Jan (de) Smit, Jan Jansen Backer, Jan Jansen Weert, en Jan Jansen Zaeij (landman ?).

Het is dan nog een forse uitdaging, om de familierelaties vast te stellen. Zelfs als toenamen en andere details bekend zijn. Soms lijkt het erop, dat bijna elke familie in Wemeldinge verwant was aan elkaar. Maar niet alle getrokken genealogische lijnen blijken juist te zijn. Verbindingen worden soms te snel gelegd.

Zo wordt Jacob Jansz Snoep in de Genealogie Snoep (IIIb, p. 24) iets te vlug aangeduid als "herbergier in 'De Swane' te Wemeldinge circa 1611". Blijkbaar op grond van een vermelding in de Kerkrekeningen, over betaalde verteringen bij hem in huis (p. 25). Maar waar hij toen woonde is niet precies bekend. In 1624 was dat het huis "Blauleusse" [De naam betekent Blauwe lis. In transcripties vermeld als Blauleuffe of Blauleufve], aan de Dorpsstraat zuidzijde, bij de Oostmolen. Weer wat later had hij een huis vlakbij de herberg, aan de noordzijde. Daar, tussen het Brandslop en het tweede Slop, stonden rond 1630 van West naar Oost de huizen van:

• Heijndrick Jansen Moolenaer, geen huisnaam bekend
• Marinus Cornelisse Vriese, "De Swaenne"/"'t Casteel van Eem[l]andt"
• Jacobus Jansen Snoup, vermoedelijk het huis "Antwerpen"
• Weduwe Pieter van Orliens, geen huisnaam bekend

De herberg veranderde wegens schulden in korte tijd herhaald van eigenaar. Eigenaren van "De Swaenne" waren: Isack Janse (1628), Marinus Vriese (1628 - 1630), Geert Domissen (1633 - 1641), Christiaen Wisse Brick (1641 - 1643). *

In 1643 wordt Jan Jansen daar waard. Het huis is veertien jaar eerder gesplitst en voor de oostelijke helft verkocht. Er wordt in 1645 een erfscheiding met balkinlaten voor het huis van Marinus Rijck (die dan aan de westzijde woont) gezet. Opvallend is, dat volgens de Boedelrekeningen tussen februari 1644 en januari 1647 opnieuw enkele malen een zitting van de weeskamer, of het afhoren van een rekening, plaats vindt in het huis van Jacob Snoup. Ook treedt hij dan blijkbaar nog als tavenier op in het pand, aangrenzend aan "De Swaenne" (wegens verbouwing ?).

Jan Jansen Weert was ongetwijfeld zoon van een Jan [de Smit ?] ⁺ en waarschijnlijk een Neelken. Maar zo goed als zeker niet van Jan Mattheeusen uit Hulst en Neelken Pieters uit Goes. Hun testamenten en het Lidmatenregister van de NH Kerk maken dat wel duidelijk. De vermoedelijke lijn van afstamming van beide broers kan worden afgeleid uit de namen van hun kinderen. 

 Dat Jan en Frans broers waren, staat vast op grond van RAZE 3631, fol 155v (3-6-1651).

Over de ouders van Jan en Frans, en de doopdata van hun kinderen, zijn geen nadere gegevens bekend. Wel blijkt nog, dat Neelken Lodgiers schoonmoeder van Frans Jansen Smit was (RAZE 3595, fol 20, 20-2-1627). In het doopboek zijn over Frans Jansen Smit alleen drie andere vermeldingen aangetroffen:

• Janneken, dochter van Frans Janss Smit (12 maart 1623). Meter Leenken, vrouw van Sijmon Jobss
• Catalijnken, dochter van Frans Janss Smit (28 februari 1627). Peter Jerassimus Buijck, meter Neelken Pieters, vrouw van Adriaen de Wagenmaker
• Pieternelleken, dochter van Hans de Wever (12 maart 1628). Peter Frans Janss Smit, meter Digna Teune.

 Frans Jansen Smit droeg in 1638 zijn bedrijf over aan Isack van Exem. Zijn huis met smidse stond aan de westkant van het Dorp, N van de Dorpsstraat. RAZE 3596, fol 129v (5-6-1638). Merkwaardig is, dat Frans Jansen daarna blijkbaar als Frans Jansen Block wordt aangeduid. Bij voorbeeld in de akte bij het aannemen van de voogdij over zijn minderjarige kinderen na het overlijden van zijn echtgenote, Anneken Goverts. RAZE 3631, fol 153, 3-6-1650. Precies een jaar later blijkt opnieuw, dat Jan de Weert en Frans Jansen broers waren. Jan neemt dan de voogdij aan over de jonge kinderen van Frans en Anneken. RAZE 3631, fol 155v, 3-6-1651.

Niet duidelijk is nog, hoe (en vooral of) Davidt Jansen Weert als mogelijke zoon van Jan en Lijsbeth in deze lijn past. Hij wordt in 1661 nog genoemd als hij [als schoonzoon, want blijkt later, gehuwd met Janneken Jacobs Snoep] twee stukken akkerland levert namens de "voordere" [verdere, andere] jonge kinderen van Jacob Jansen Snoup. Dat is een wat vreemde woordkeus, omdat hij Jacobs schoonzoon was. Een minderjarige zou ook niet handelingsbekwaam zijn geweest, behalve (volgens de Zeeuwse Keur) bij een huwelijk waarin de ouders officieel hadden toegestemd. RAZE 3598, fol 16v, 21-1-1661.

Bij het overlijden van Jan Jansen Weert wordt de weduwe Lijsbeth Jans voogd van haar drie minderjarige kinderen. Dat waren Frans, Jacob, en Neelken. Jan Jansen (van vaderszijde, de oudste zoon) en Adriaen van Oosten (van moederszijde) worden toeziend voogden. Een Davidt wordt dan niet genoemd. RAZE 3632, fol 24v, 20-3-1665. Dat is begrijpelijk, als Davidt Jansen Weert volwassen (maar jonger dan Jan), of overleden was. Een akte uit 1682 geeft aan, dat Davidt toen in elk geval niet meer leefde. Dat jaar verschijnt Willum Jansen van Oosten voor schepenen, wegens een schuld op het huis waar hij in woont. Hij wordt aangeduid als echtgenoot van Janneken [Jacobs] Snoup, "gewesen weduwe van Davidt Jansen Weert". RAZE 3598, fol 106, 24-8-1682.

Mogelijk is, dat Davidt Jansen Weert in een andere lijn thuishoort. Als zoon van Jan Mattheeusen uit Hulst en Neelken Pieters uit Goes, daarmee als broer van Pieter Jan Mattheeusen. Maar er kan ook heel goed een naamdubbel zijn geweest. Met de beschikbare gegevens is dat niet te beslissen.

* RAZE 3595, fol 30v, 45, 72v, RAZE 3597, fol 13, 36, 54v, RAZE 3632, fol 24v.

⁺ Op grond van de vadersnaam. Er wordt een Jan Janss Smit (dan overleden) en een Jan de Smit genoemd in 1614 resp. 1647. RAZE 3592, fol 106v. RAZE 3622, fol 66.